بر خلاف شهرهای بزرگ که یکی از گزینه های انتخابی شان برای برگزاری مراسم عروسیسالن عروسی است در روستاها مراسم عروسی معمولاً در باغ تالار برگزار نمی شود. حتی تالار نیز ممکن است برای برگزاری جشن عروسی رزرو نشود. زیرا خانه های به اندازه کافی بزرگ و با صفا هستند که نیازی به چنین محیط هایی برای برگزاری عروسی نباشد.
در ایران هر ازدواجی با یک مراسم خواستگاری رسمی آغاز می شود که در این مراسم
علاوه بر اینکه خانواده ها با هم آشنا می شوند و اگر ازدواج سنتی باشد، دختر و پسر
نیز با هم آشنا می شوند، پس از پذیرش یکدیگر و پاسخ مثبت دختر و پسر برای ادامه
زندگی مشترک، در این مراسم به تعیین مهریه، شیر بها، تعیین تاریخ عقد و گاهاً
تعیین تاریخ عروسی پرداخته می شود. در روستاها نیز همین روال برقرار است و ممکن
است به دلیل رسم و رسومات خاصی که هر یک از روستاها دارند، اندکی تغییر در مراسم
خواستگاری وجود داشته باشد.
در برخی از روستاها و شهرستان های کوچک زمانی که عروس برای جشن عروسی اش
آراسته شد، او را با اسب به خانه داماد می برند و با نزدیک شدن عروس به خانه
داماد، موسیقی سنتی نواخته می شود تا داماد به پیشواز عروس می رود. نواختن موسیقی
سنتی، رقص و پایکوبی و شادمانی، دود کردن اسپند و ریختن نقل و نبات و سکه بر سر
عروس، تشریفاتی است که در زمان استقبال از عروس انجام می گیرد.
مطلب مرتبط: اجاره باغ عروسی مدرن و مجلل
در کردستان مراسم جشن عروسی را در سالن عروسی و یا در منزل داماد برگزار می کنند. مراسم
عروسی تقریبا یک هفته طول میکشد؛ از روز دوشنبه تا روز چهارشنبه، زنان همسایه
برای کمک به خانهی داماد میروند و نان میپزند. در این روزها، مراسم پایکوبی هم
انجام میشود. روز چهارشنبه، خانوادهی داماد یک زن و یک دختر را بهعنوان «پاوهیو»
و«جل هرگیر» به خانهی عروس میفرستد. همراه آنها هم چند نفر را با بز و گوسفند
میفرستد تا آنها را در خانهی عروس سر ببرند.
پاوهیو در خانهی عروس غذا میپزد
و بر دستان عروس حنا میگذارد و او را برای مراسم آماده میکند، «جل هرگیر» هم
لباس عروس را که خانوادهی داماد تهیه کرده و دوختهاند به خانهی عروس میبرد. او
این لباسها را داخل یک بقچه میپیچد و گوشهی از تکتک لباسها مانند پیراهن، کوا
و سخمه را طوری که از بقچه بیرون باشد، نمایان میکند. او بقچه را به دوش میگیرد
و یک آینه را هم روی بقچه روی دوش خود میبندد. مسوولیت «جل هرگیر» در خانهی عروس
این است که فامیل عروس را به جشن عروسی دعوت کند.
به جای استفاده از تاج و تور، از
یک وسیلهی حلبی به اسم «کلوتی» استفاده میشود که بهشکل استوانه است و بر سر
عروس میگذارند و روی آن را با یک پارچه یا «کِش» میپوشانند و اطراف آن را با گُل
و اسکناس بهوسیلهی سنجاق قفلی تزیین میکنند. وقتی عروس آمادهی رفتن میشود،
داخل کفش یا جوراب او یک سکهی پهلوی میگذارند که به معنی «پا زرین» بودن عروس است. هنگام خروج عروس از خانهی پدر به سمت خانهی داماد، برادر
عروس یک شال به کمر او میبندد و دو دست عروس را برادر و یکی از اقوام نزدیک او میگیرند
و از خانه خارج میکنند و رهسپار خانهی داماد میشوند. گاهی عروس را با اسب یا
قاطر میبرند. قاطر و اسب را هم با جاجیم محلی، زنگوله، مهره و منگوله تزیین میکنند.
داماد انار و سیب بر سر عروس
میریزد
در روز عروسی، برادر عروس یا
یکی از نزدیکانش روی قاطر سوار و عروس هم بهدنبال او سوار میشود و به سمت خانهی
داماد حرکت میکنند. آنوقت یک نفر خبر آماده شدن عروس را به داماد میدهد و عدهای
از زنان فامیل داماد مانند خواهر، عمه یا خالهی داماد، چراغهای توریِ نفتی و
آیینه بهدست میگیرند و به خانهی عروس میروند. چراغ نماد روشنی و آینه نماد
زلالی و شفافیت است. در نیمههای راه، خانوادهی داماد به عروس میرسد و اطراف او
را میگیرد و ترانهخوانها با ترانه شروع به خواندن ترانهی «باده باده» (بادا
بادا، مبارک بادا) میکنند.
وقتی عروس به خانهی داماد
نزدیک میشود، داماد همراه یک نفر دیگر و دوست صمیمیاش به پشت بام میرود و
انار، سیب، به، سکه و نقل آماده میکند. داماد هنگام رسیدن عروس، بر سر و تن او،
سیب و انار میکوبد و دوست داماد هم بر سر عروس و مهمانان، نقل و سکه میپاشد. به
این رسم «شاباش» میگویند. سیب نماد پاکی و باکرگی، انار نماد عشق و به نماد بوی
زیبای زندگی است. هنگام ورود عروس به خانهی داماد، عروس را روی لیف (لحاف دستبافت
قرمز) مینشانند و زیر گوشهای از لیف، حلوا میگذارند (در گذشته به جای شیرینی،
از حلوا استفاده میشد)، وقتی عروس روی لیف مینشیند، مادر داماد با گفتن «بسمالله»
سر عروس را به سمت حلوا خم میکند و سهبار آن را تکرار میکند، سپس حلوا را به
نزدیکان و همراهان عروس تعارف میکند و به مهمانان میدهد. بهنظر میرسد این
شیرینی نشانهی خوشیمنی و شیرینی وصلت و رابطهی خوب عروس و مادر شوهر است.
بازگشت عروس به خانهی پدرش
سه روز بعد از تمام شدن مراسم
عروسی، مهمانان به خوشآمدگویی عروس میآیند و بعد از سه روز هم مراسم «تل» (توشه)
برگزار میشود. در این مراسم فامیل عروس در خانهی خود یک قابلمه برنج میپزند و
همراه لباسهای عروس و مقداری جهیزیه به خانهی داماد میروند. یک هفته بعد از
برگزاری این مراسم، نوبت به آخرین رسم از سلسله رسوم عروسی میرسد؛ این رسم
«باوان» نام دارد. باوان در لغت به معنای خانهی پدری است. در بعضی مناطق کردستان
بعد از سه روز و در بعضی مناطق دیگر آن، بعد از یک هفته که عروس به خانهی داماد
رفت، برای دیدن خانوادهی خودش به خانهی پدری میرود و چند روزی را با آنها میگذراند.
در آخر این روزها، پدر عروس هدیهای به او میدهد تا به خانهی خودش ببرد.
برای برگزاری جشن عروسی در تالار عروسی باید بدانیم چه ویژگیهایی را موردتوجه قرار دهیم. در اینجا ویژگیهایی که باید مدنظر قرار گیرند را بررسی می کنیم.
یکی از مهمترین عوامل انتخاب سالن برگزاری مجالس توجه به زیبایی سالن می باشد. باید به روکش میز و صندلی ها دقت نمود زیرا که تأثیر زیادی بر زیبایی سالن خواهد داشت. میزهای پذیرایی بهتر است با انواع شمع، گل، میوه و شیرینی و ظروف زیبا تزئین شده باشد. ارائه دهندگان خدمات عروسی معمولا میز زیباتری برای صرف شام عروس و داماد تهیه می کنند که به شمع و گل مزین می باشد. طراحی زیبای میز شام قطعا در عکسهای عروسی ماندگار خواهند بود
مهمترین مورد در برگزاری مراسم عروسی تعدد مهمانهاست. ابتدا باید بررسی کنیم که باغ عروسی یا سالن عروسی موردنظر برای تعداد مهمانان شما مناسب است یا خیر. اگر تعداد مهمانان کم باشد سالنهای بزرگ مناسب نیستند زیرا که جشن بیروح به نظر می رسد.
یکی از مهمترین فاکتورهای عروسی خوب داشتن فضای باز و آزاد برای پذیرایی از مهمانان باشد
از دیگر عوامل تأثیرگذار بر جشن عروسی نورپردازی سالن می باشد که از آنها میتوان به نورپردازی میز شام و سالن رقص اشاره نمود. ورودی باغ و تالار پذیرایی باید تمیز و مرتب باشد و اگر در ورودی باغ فرش یا موکت پهن شده است باید تمیز باشد.
از دیگر مواردی که در تشریفات مجالس باید موردتوجه قرار گیرد مهماندارهای تشریفات عروسی است. مهماندارها باید لباسهای هماهنگ و تمیز داشته باشند. برخورد مهاندارها با مهمانها باید متناسب باشد. پذیرایی از مهمانها باید متناسب باشد، نه خیلی زیاد که مهانها احساس معذب بودن کنند نه خیلی کم باشد و به موقع سرو شدن میوه ، شربت و غذا ها فراموش نگردد.
توجه به کیفیت غذا و گرم و سرد بودن ظروف بسیار حائز اهمیت است.
از دیگر امکانات مهمی که باید به آن توجه داشت فضای مناسب پارکینگ خودروهای مهمانان است که علاوه بر جای پارک باید امنیت خودروهای مهمانان نیز فراهم باشد. بهتر است به دنبال مکانی باشید که برای مدعوین نیز جای پارک وجود داشته باشد. البته امروزه تعداد زیادی از سالن ها پارکینگ اختصاصی برای میهمانان در نظر گرفته اند، یادتان باشد مبلغ ورودی پارکینگ را آقای داماد باید پرداخت کند نه میهمانان، جشن متعلق به شماست و میهمانان به خاطر دعوت شما در آن مکان حضور خواهند داشت.
در هنگام انتخاب سالن برگزاری جشن عروسی باید به سیستم گرمایشی و سرمایشی که باتوجه به فصل سرما و گرما تدارک دیده می شود دقت نمود.
سقف سالن یا تالار پذیرایی باید بلند باشد . سالن های با سقف کوتاه دلگیر هستند و مهمانان احساس خفگی خواهند کرد. سقف تالار از نکاتی است که حتما باید در هنگام انتخاب تالار محل برگزاری عروسی، به آن دقت کنید.
سرویسهای بهداشتی را فراموش نکنید. خصوصا اگر عروسی شما در فصل های سرد سال برگزار می شود حتما بررسی کنید که سرویسهای بهداشتی به اندازه کافی وجود داشته باشند و در عین حال تمیز و بهداشتی هم باشند. علاوه بر این محل سرویس ها و مسافت آنها تا محل جشن هم خیلی مهم است.
همه افراد به دنبال برگزاری مراسم عروسی مجلل در تالار پذیرایی شیک هستند، از این رو ممکن است روزها و حتی ماه ها را به برنامه ریزی برای این مراسم که یکی از مهم ترین اتفاقات زندگی انسان نیز هست سپری کنند و با افراد زیادی در این رابطه مشورت کنند و یا هماهنگی های زیادی را برای این کار انجام دهند.
شاید کمتر کسی به اهمیت ظروف پذیرایی در میهمانی ها و مجالس عروسی پی برده باشد اما باید بدانید که این مورد به شدت در نحوه نگاه میهمانان به شما و میهمانی عروسی شما تاثیر گذار است.
موارد بسیار دیگر وجود دارند که عروسی شما را به یک میهمانی لاکچری بدل می کنند. کافی است تنها با کمی ریز بینی، تحقیق و جستجو در میان اطلاعات مختلف در رابطه با این موضوع، نکاتی را در این رابطه پیدا کنید.
در یک مراسم ازدواج لاکچری آیتم های مختلفی ممکن است وجود داشته باشند. این اجزاء خاص که به منظور لاکچری شدن مراسم در آن استفاده می شوند، علاوه بر این که از گرانقیمت ترین ها هستند زرق و برق خاصی داشته و منحصر بفرد هستند. این زرق و برق و انحصار است که یک مراسم عروسی لاکچری را از یک مهمانی متمایز می کند.
همانطور که گفتیم یک عروسی لاکچری ویژگی های خاص و متمایزی دارد که از مهم ترین این ویژگی ها می توان به برگزاری مراسم در تالار پذیرایی همراه با گل آرایی های خاص اشاره کرد که در آن ها عموما از گل های کمیاب و خاص همچون ارکیده، رزهای هلندی، آنتریوم و گونه های دیگر بهره گرفته می شود. این گل ها به دلیل زرق و برق خاص خود و هزینه بالایی که در تهیه آن ها صرف می شود می توانند مراسم را از شکل عادی خود دربیاورند و با زیبا سازی صحنه ها برای هر میهمانی در بدو ورود و هنگام حضور در مراسم جلوه های خاصی ایجاد کنند.
از دیگر مواردی که در تبدیل یک مراسم معمولی به یک میهمانی لاکچری نقش عمده ای ایفا می کند، داشتن بار اختصاصی است که در آن به انتخاب میهمانان برایشان نوشیدنی سرو شود. این آیتم هزینه نسبتا بالایی را بر عهده داماد می گذارد اما ارزشش رو دارد و باعث می شود تا مراسم شما سال ها در ذهن اطرافیانتان بماند.
مورد بعدی در یک عروسی لاکچری استفاده بهینه و درست از انواع نورپردازی است، به شکلی که به مراسم جلوه های خاصی ببخشد. نور تاثیر شگرفی بر لاکچری شدن فضای میهمانی شما می گذارد، خصوصا اگر ترکیب هوشمندانه ای از نور مصنوعی و طبیعی با رنگ های خاص و مد روز باشد.
با ظهور و گسترش استفاده از المان های طبیعی در طراحی مجالس می توان گفت که استفاده از این موارد می تواند تا حد زیادی میهمانی شما را لوکس و خاص کند، چیزی که شاید در کمتر میهمانی عروسی بتوان آن را یافت. این المان های طبیعی علاوه بر گل های رنگارنگ می توانند گلدان های متنوع و درختان خاص باشند که به مجلس شما جلوه و زیبایی خاصی می بخشند.
ایران قومیتهای مختلفی دارد که هر کدام رسم خاصی را برای برگزاری عروسی خود در باغ عروسی و یا تالار پذیرایی پیادهسازی میکنند. با این وجود ما سعی کردهایم مراحل اصلی و مشترکی را که بین بیشتر قومیت ها وجود دارد، برایتان بازگو کنیم تا دید روشنتری داشته باشید. مراسم عقد و عروسی ایرانی شامل مراحل خواستگاری، بله برون، عقدکنان، پاگشا، جهیزیه و خرید عروسی، مراسم حنابندان ، جشن عروسی، رفتن به ماه عسل، مراسم پاتختی و مادر زن سلام است که هر کدام را به ترتیب توضیح میدهیم:
در قدیم رسم بود که دختران با ردشدن از کمان پنبه زنی، تکاندن سفره عقد بر سر خود، برداشتن از حنای سر عروس، سبزه گره زدن و خوردن نقل عروسی برای باز شدن بخت خودشان تلاش کنند.
۱) خواستگاری
برای یک ازدواج موفق دو طرف باید نسبت به یکدیگر آگاهی داشته باشند. جلسهی خواستگاری فرصتی است که دختر و پسر مدتی را با هم صحبت کنند و با خلق و خوی همدیگر آشنا شوند.
در ایران چنین مرسوم است که مادر و خواهر داماد، دختر مناسبی را برای آقا پسر انتخاب میکنند. سپس با او مشورت میکنند تا در صورت موافقتش به خواستگاری دختر خانم بروند. در این جلسهی خواستگاری معمولا چند خانم از طرف خانواده داماد به خانهی عروس خانم میروند تا او را از نزدیک ببینند. دختر خانم از خانوادهی داماد پذیرایی میکند و به سوالاتشان پاسخ میدهد. بعد از صرف چای اگر خانوادهی داماد دختر خانم را پسندیده باشند، سر صحبت را باز کرده و موضوع اصلی را مطرح میکنند. در غیر این صورت بعد از کمی صحبت، مهمانی را ترک میکنند.
در صورتیکه نظر دو طرف مثبت باشد، جلسه بعدی خواستگاری با حضور آقا داماد برگزار میشود. در این جلسه، دختر و پسر صحبت میکنند تا بیشتر با هم آشنا میشوند. در پایان جلسه اگر دختر و پسر همدیگر را پسندیده باشند، یک هدیه به عروس خانم داده میشود و نبات عروسی نیز شکست میشود.
۲) مراسم بله برون
بعد از اینکه دختر و پسر همدیگر را پسندیدند، مراسم بله برون تدارک دیده میشود. در این مراسم بزرگترهای فامیل دور هم جمع میشوند و صحبت های نهایی برای مهریه عروس و شرایط ازدواج انجام میگیرد.
از طرف خانواده پسر یک حلقه، پارچه چادری و لباس مجلسی، روسری و یا شال همراه دسته گل و شیرینی به عروس خانم هدیه داده میشود. همچنین صحبت هایی را که انجام شده در یک کاغذ مینویسند و امضا میکنند.
۳) مراسم عقد
عقدکنان به دو صورت برگزار میشود. در برخی شهرها بعد از اینکه دختر خانم جواب بله را به آقا پسر میدهد، خطبهی عقد بینشان خوانده میشود و تا زمانی که به خانهی خودشان بروند، نامزد میشوند. در برخی شهر ها نیز خطبهی عقد بعد از دوران نامزدی و زمان برگزاری مراسم عروسی خوانده میشود.
در مراسم عقد خانم ها و آقایان، هر کدام در اتاقهای جداگانهای، جمع میشوند تا خطبهی عقد خوانده شود. شرایط عقد و مهریه عروس خانم از قبل و در مراسم بله برون معین میشود تا عقد بدون هیچ مشکلی جاری شود.
در طول فاصله عقد تا مراسم عروسی، دختر و پسر با هم ملاقات میکنند. معمولا در فاصله عقد تا مراسم عروسی، اعیاد و یا مناسبت های ویژهای وجود دارد که در این مناسبت ها، برای عروس خانم هدایایی خریده میشود. در مقابل خانوادهی عروس خانم نیز هدایایی را به آقای داماد تقدیم میکند.
۴) مراسم پاگشا
چند روز بعد از برگزاری مراسم عقد، خانوادهی عروس خانوادهی آقای داماد را برای صرف نهار یا شام به خانهی خود دعوت میکنند. این رسم پاگشا نامیده میشود و چند روز بعد نیز توسط خانوادهی داماد اجرا میشود.
۵) تهیه جهیزیه و انجام خرید عروسی
پیش از بردن عروس به خانهی خود و برگزاری مراسم عروسی اصلی، جشنهای کوچک دیگری نیز برگزار میشود که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد. چند روز مانده به روز جشن، خانم های فامیل دور هم جمع میشوند و قسمتى از پارچههایی را برای جهیزیهی عروس خانم خریداری شده، میدوزند. در این مراسم لباسها و زینتآلات دختر خانم نیز به مهمانان نشان داده میشود.
برای خرید وسایل عروسی، عروس و داماد همراه بعضی از خانمهای فامیل به بازار میروند. انگشتر، لباس عروس، لوازم آرایش، آئینه و شمعدان و کت و شلوار دامادی در این مرحله خریداری میشود.
در نهایت نوبت میرسد به مراسم جهازبران. در این مراسم تمامی جهیزیهی عروس خانم در اتاقی چیده میشود تا خانمهای فامیل آن را ببینند. در جشن جهازبران هر کدام از مهمانان هدیهای برای عروس خانم میآورد تا روی جهیزیهی خود بگذارد.
۶) مراسم حنابندان
جشن حنابندان، هم برای اقا داماد و هم عروس خانم، برگزار میشود. در این مراسم که در خانهی پدری عروس خانم برگزار میشود، دختران و خانم های جوان، عروس خانم را به حمام میبرند او را آرایش میکنند. غروب هم به منزل برگشته و در خانه جشن میگیرند. در این جشن خانوادهی داماد میوه و شیرینی و حنای تزیین شده برای عروس خانم هدیه میآورند. در آخر نیز به دستهاى عروس حنا مىبندند. از این حنا به مهمانان نیز تعارف میشود تا در صورت تمایل به دستان خود حنا بگذارند.
برای حنابندان آقای داماد، خانوادهی عروس حنای تزیین شده تهیه میکنند و به عنوان تحفه به مراسم میاورند.
۷) جشن عروسی
بعد از اینکه جشن عروسی برگزار شد، مهمانان به منزل پدر عروس میروند تا از انها پذیرایی شود. پدر عروس دست عروس و داماد را در دستهای هم میگذارد و برای عاقبت بخیری آنها دعا میکند. سپس آنها را از زیر قرآن رد کرده و راهیشان میکند. پیش از اینکه عروس و داماد از منزل خارج شوند، یک وسیله توسط خانوادهی داماد از خانهی عروس برداشته میشود که به معنای مسلط شدن داماد بر عروس است.
بعد از این مراسم خانوادهی داماد عروس خانم را به خانهی خودشان میبرند. از مهمانان نیز برای صرف شام دعوت به عمل میآید. در اخر شب، عروس و داماد به همراهی تعدادی از جوانان راهی خانهی خود میشود و زندگی خود را زیر یک سقف آغاز میکنند.